استعداد ورزشی با ظرفیت طبیعی و استثنایی یک فرد برای انجام وظایف یا فعالیت های مرتبط با ورزش در ارتباط است. استعدادیابی فوتبال به عنوان “فرایند شناسایی افراد با پتانسیل تبدیل شدن به بازیکنان حرفه ای” تعریف شده است. همچنین در رابطه با شناسایی استعداد افراد در زمینه فوتبال، استعدادیابی این‌گونه تعریف شده است که مدرسان با توجه به ویژگی های جسمانی، روانی و اجتماعی و همچنین توانایی های تکنیکی هر فرد، عملکرد او را پیش بینی کنند.
شاخص های استعدادیابی فوتبال
شناسایی استعداد افراد در زمینه فوتبال، به مربیان کمک می کند مدت آموزش افراد برای تبدیل شدن به یک بازیکن کاهش پیدا کند. علاوه بر صرفه جویی در کار و انرژی مربیان، از طریق استعدادیابی افراد، بازیکنانی که توانایی های بیشتری در فوتبال دارند، انتخاب خواهند شد.
همچنین به واسطه افزایش کارایی بازیکنان بااستعداد در برنامه های تمرینی مربیان، اعتماد به نفس بازیکنان افزایش پیدا می کند. زیرا که عملکرد یک بازیکن بااستعداد نسبت به یک بازیکن هم سن او بهتر خواهد بود.
علاوه بر این، با استعدادیابی فوتبال و انتخاب بازیکنان با پتانسیل بالا، سیر پیشرفت در تمرینات را در پی خواهد داشت. در نتیجه مربیان فوتبال و کادر فنی با سرعت عمل و انگیزه بیشتری تمرینات را ادامه خواهند داد. از این رو فرایند شناسایی استعدادهای جوان برای فوتبال در سال های اخیر به یک موضوع اولویت دار تبدیل شده است.
البته بسیاری از آکادمی های حرفه ای فوتبال در سراسر جهان و ایران برای جذب بازیکنان در سنین پایین، استعدادیابی را به عنوان یک شرط ضروری برای رشد بلند مدت فوتبالیست در نظر می گیرند. همچنین تیم های برتر فوتبال بیش از هر زمان دیگری به دنبال افراد بااستعداد با هدف پرورش بازیکنان حرفه ای هستند. موارد زیر به عنوان شاخص های شناسایی استعداد افراد در زمینه فوتبال به حساب می آیند.
سن مرفولوژیکی
سن مرفولوژیکی همان سن ریخت شناسی یا ظاهری افراد یکی از شاخص های استعدادیابی فوتبالی است. سن مرفولوژیکی نشان دهنده قدرت و افزایش توانایی بازیکنان به ویژه کودکان در انجام مهارت های حرکتی خواهد بود.
به طور کلی سن مرفولوژیکی هر فرد با توجه به شرایط آب و هوایی، تغذیه و محیط زندگی او سنجیده می شود. در واقع سن مرفولوژیکی نشان می دهد که همزمان با افزایش سن نوجوانان به سمت بلوغ آمادگی آنها برای رقابت در رشته های ورزشی همچون فوتبال افزایش پیدا می کند.
سن بیولوژیکی
سن بیولوژیکی به پیشرفت و تکامل عملکردی اندام ها و دستگاه های بدن هر فرد اشاره دارد. به همین دلیل در هنگام استعدادیابی فوتبالی و گروه بندی بازیکنان سن بیولوژیکی آنها در نظر گرفته می شود. درصورتی که مربی فقط براساس سن تقویمی بازیکنان خود را به تیم های مختلف تقسیم بندی کند، به دلیل ارزیابی اشتباه، نتیجه مطلوبی از بازی آنها دریافت نخواهد کرد.
سن ورزشی
از آنجایی که ارزیابی دقیق و کامل سن بیولوژیکی و سن مرفولوژیکی بازیکنان کمی دشوار است، این دو شاخص به صورت ذهنی مشخص می شوند. بنابراین این روش برآورد سن به صورت ذهنی به عنوان سن ورزشی در نظر گرفته می شود و نشان دهنده مناسب ترین سن برای شرکت در مسابقات بزرگ و رقابت های سطح بالا است. در واقع سن ورزشی برای برنامه ریزی تمرین های درازمدت کاربرد دارد.
ژنتیک
یکی دیگر از شاخص های استعدادیابی فوتبالی عوامل ژنتیکی افراد است. اگرچه بسیاری از ویژگی های ژنتیکی از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند، اما افراد از نظر ژنتیک با هم متفاوت هستند. درحقیقت این عوامل ژنتیکی هستند که یک بلوغ زودرس در کودکان ایجاد می کنند.
به واسطه همین بلوغ زودرس توانایی هایی در فرد ایجاد می شود که عملکرد او را برای انجام بازی فوتبال در مقایسه با همسن های خود بهتر می کند. همچنین ویژگی هایی نظیر سرعت، چالاکی، هوش و استخوان بندی درشت به صورت ژنتیکی به فرد منتقل شوند این ویژگی ها در موفقیت یک فرد در فوتبال و تبدیل شدن او به یک بازیکن حرفه تاثیر به سزایی دارد.
عوامل محیطی
عوامل محیطی یکی دیگر از شاخص های استعدادیابی فوتبالی است که گاهی اوقات تاثیر چشمگیری دارد و گاهی اوقات اصلا تاثیرگذار نخواهد بود. به عنوان مثال فردی با توانایی متوسط را در نظر بگیرید که داستان شخصی یک ستاره فوتبالی را می شنود که دقیقا مشابه داستان زندگی او است. همین داستان می تواند به عنوان انگیزه به او کمک کند که به یک بازیکن حرفه ای تبدیل شود.
علاوه براین تمرین فوتبال در کنار یک مربی حرفه ای و در یک مجموعه عالی با امکانات خوب هم به عنوان یک عامل محیطی برای پیشرفت سریع بازیکن به حساب می آید. در واقع تعامل و ارتباط عوامل مختلف با هم در محیط می تواند تاثیر به سزایی بر استعداد افراد به ویژه کودکان در بازی فوتبال ایجاد کند.
روش های استعدادیابی فوتبالی
به طور کلی مربیان و متخصصان در زمینه فوتبال از دو روش اصلی برای استعدادیابی فوتبالی افراد و انتخاب آنها به عنوان بازیکن استفاده می کنند.
Talent scouting in football is a complex process of identifying and selecting players who have the greatest potential to excel in the future.
استعدادیابی در فوتبال فرآیند پیچیده شناخت و انتخاب بازیکنانی است که بیشترین پتانسیل را برای برتری در آینده دارند.
منبع: tandfonline.com
استعدایابی به روش طبیعی یا غیرمنظم
شناسایی استعداد افراد توسط یک استعدادیاب فوتبال به روش طبیعی، بسیار رایج است و به عنوان یک راه طبیعی پیشرفت بازیکن در فوتبال به حساب می آید. در این روش معمولا افراد در نتیجه تاثیرات موضعی و مقطعی به فوتبال روی آورده اند و با پیشرفت تدریجی در مسابقات فوتبال، به طور طبیعی به عنوان بازیکن ثابت تیم انتخاب شده اند.
در این روش مستعد بودن یا نبودن این بازیکن در فوتبال زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد. این روش شناسایی استعداد افراد در زمینه فوتبال بر پایه آموزش است و اغلب پیشرفت بازیکن روند کندی خواهد داشت.
استعدایابی به روش علمی یا منظم
در این روش استعدادیابی فوتبالی مربیان و متخصصان حرفه ای در زمینه فوتبال از افراد بااستعداد آزمون و آزمایش های علمی می گیرند. نتایج این آزمون ها و آزمایشات علمی به مربیان کمک می کند افراد بااستعداد در زمینه فوتبال را شناسایی کنند.
در نتیجه بازیکنانی که از طریق استعدادیابی به روش علمی انتخاب می شوند نسبت به بازیکنانی که از طریق روش طبیعی انتخاب می شوند، به زمان کمتری برای رسیدن به هدف نیاز دارند.
جهت اطلاع بیشتر، مقاله ی مشکلات استعدادیابی فوتبال را مطالعه بفرمایید.
جمع بندی
تفاوت در عملکرد بازیکنانی که مهارتی یکسان را یاد گرفته اند، اما در هنگام انجام بازی فوتبال متفاوت هستند، به دلیل تفاوت استعدادهای آنها است. اگر چه در ایران افراد زیادی در زمینه آموزش فوتبال و پرورش بازیکنان فعالیت می کنند، اما مشکل اساسی فقدان برنامه ریزی برای انجام فرایند استعدادیابی فوتبالی است. در واقع نحوه شناسایی استعداد افراد در زمینه فوتبال در کشور هنوز به صورت کاملا سنتی انجام می شود.
سوالات متداول
شاخص های استعدایابی در فوتبال کدامند؟
شاخص هایی نظیر؛ سن مرفولوژیکی، سن بیولوژیکی، سن ورزشی، ژنتیک و عوامل محیطی بستگی دارد.
روش های استعدادیابی فوتبالی چیست؟
1_استعدادیابی به روش منظم یا غیر منظم
2_استعدادیابی به روش علمی یا منظم
