ورزشکار نخبه ترکيبی نادر از استعداد، کار سخت و نيم رخ روانی درست می باشد. در ورزش های امروزی هر فردی می داند که بهترين روش های تمرينی کدامند و به بهترين تسهيلات و مقوی ترين غذاها دسترسی دارد.
اصلی ترین تفاوت بين ورزشکار خوب و نخبه ، به کيفيت های ذهنی ورزشکار بر می گردد. تمرکز اين بخش بر ويژگيهای روانی ورزشکاران بوده تا بداند چه چيزی يک ورزشکار نخبه را از يک ورزشکار کمتر نخبه، متمايز می نمايد و ارتباط بين اين ويژگي ها چيست؟
هنگامی که مهارتهای روانی و عاطفی به فهرست نيازهای ورزشی افزوده می شود، عضويت در جامعه ورزشکاران با استعداد رو به کاهش می گذارد. سريع دويدن، بالا پريدن، يا قدرت زياد يک چيز است، اما حضور ذهن برای استعداد جسمانی بکر در يک محيط رقابتی پيچيده چيز ديگری است.
منظور ما در اینجا برخورداری از ضريب هوشی بالا نيست، بلکه درک نما يا تصوير بزرگتری از فعاليت ورزشی یا همان استعدادیابی ورزشی و ترکيب آن دسته اطلاعات با مهارت های جسمانی است که بر نتيجه اثر می گذارد.
مهارت های روانی
بعد از مروری گسترده بر نوشته ها، ويليام و کران تعدادی از ويژگيهای روانی ورزشکاران بسيار موفق را علاوه بر مهارتهای ذهنی ای که اين ورزشکاران جهت نيل به وضعيت روانی بهينه استفاده می کنند، شناسايی نمودند.
ويژگي ها شامل خود تنظيمی هيجان، اعتماد به نفس بالا، تمرکز و جمع کردن بهتر حواس، تحت کنترل درآوردن طرز تلقی نه مجبور کردن آن، تصوير سازی مثبت و صحبت با خود، و تصميم و تعهد بالا می باشد.
مهارتهای مورد استفاده جهت نيل به حالات روانی اوج شامل تصوير سازی، هدف گذاری، استراتژيهای کنترل تفکر، مديريت هيجان، طرحهای رقابتی خوب توسعه يافته، استراتژيهای کنارآمدن خوب توسعه يافته و طرحهای آماده سازی ذهنی پيش رقابتی می باشد.
نتايج کمی و کيفی جمع آوری شده از اين قهرمانان با نتايج تقريبا دقيق، همسو هستند.
برخی از خصوصيات ورزشکاران نخبه عبارتند از:
- توانايی جمع کردن حواس
- سرسختی
- اميدواری/ توانايی هدف گذاری
- هوش ورزشی
- توانایی کنارآمدن
- رقابت طلبی
- اعتماد به نفس
- مربی پذيری
- مهارتهای روانی و اجرای ورزشی
توانايی جمع کردن حواس (تمرکز)
والدين و مربيان خيلی زود قادر خواهند بود توانايی برخی کودکان را در زمينه تسلط بر کليه موانع مشاهده کنند. اين پديده هم روانی است و هم بصری. ورزشکاران با استعداد با تمام وجود غرق لحظه لحظه های فعاليت می شوند و می توانند سطح اين تمرکز را برای مدتی طولانی حفظ کنند.
به چشمهای آنها نگاه کنيد، آنها به قصد يافتن دوستان و والدينشان به جايگاه تماشاچيان نگاه نمی کنند. سر و صدای اتومبيل، ازدحام جمعيت، و حريفان نمی تواند آنها را از حالت تقريبا شبه خلسه خارج سازد. چه اين توانايی ذاتی باشد و يا خصوصيتی آموخته شده، ورزشکاران استثنايی قادر به تمرکز هستند.
سرسختی
سرسختی بخشی از فرهنگ ورزشی شده است، ولی در نزد افراد مختلف معانی متفاوتی پيدا می کند. ورزشکاران استثنايی بايد احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند يا حداقل به اندازه کافی احساس خوب داشته باشند که فکر کنند قادرند تا به نحو احسن عمل نمايند.
اگر چه بيشتر ورزشکاران در اثر ترس از شکست اندکی برانگيخته می شوند، ولی افراد برجسته به اين نکته واقفند که آنها افرادی خوب و شايسته هستند.
بازيکنان مهاجم نوعی غرور دارند که می تواند در ميدان بازی برانگيزنده يا توهين آميز باشد، ولی در زمان مسابقه شرايط ايجاب می کند که به هم تيمی ها و رقيب بگويند، من می دانم که چه کاری دارم انجام می دهم، من می خواهم اين کار را انجام دهم و شما نمی توانيد مانع از انجام اين کار شويد.
انگيزه درونی
انگيزه درونی می تواند در سنی بسيار پايين وجود داشته باشد يا آنکه تا اواخر سال های دانشگاه رشد و توسعه يابد. برخی به قدری شيفته فعاليتهای ورزشی يا يک ورزش خاص می شوند که موجب آزار اطرافيان خود می شوند. آنها هميشه می خواهند به بازی بپردازند.
آنها دائما از والدين خود می خواهند که به طرفشان پرتاب کنند، به سمت آنها ضربه بزنند، توپ را برايشان شوت کنند يا آنها را جايی ببرند که فرد ديگری چنين کارهايی را انجام می دهد. اگر نتوانند کسی را پيدا کنند با خودشان بازی می کنند، بازي ها را ابداع می کنند، يا شرايطی به وجود می آورند که در آن طی آخرين بازی مهم به پيروزی دست يابند.
اين کودکان در تاريکی به طرف حلقه پرتاب می کنند، درب گاراژ را با توپ تنيس فرسوده می کنند، يا به جای غذا خوردن و انجام تکليف منزل به بازی با توپ فوتبال می پردازند.
تمايل بالا( علاقه شديد)
عامل ديگری که با انگيزه درونی ارتباط نزديکی دارد عشق به بازی است. بازيکنان بزرگ خود را وقف انجام فعاليت های ورزشی می نمايند. حتی اگر از استعداد جسمانی خوبی برخوردار نباشند، توانايی غير قابل درکی برای رقابت دارند که آنها را از ساير بازيکنان متمايز می سازد.
رقابت جويی
رقابت جويی يکی از خصوصيات عاطفی است که معمولا با بدون کمک عوامل خاجی بروز پيدا می کند. اما برخی از بازيکنان با استعداد ممکن است الزاما رقابت جو نباشند. اگر بخواهيم چنين خصوصيتی از فرد بروز پيدا کند، می توان فرد را به مبارزه طلبيد تا در آنچه که انجام می دهد، بهتر شود.
هنگامی که فردی به جای والدين يا مربی، از طرف رقبای خود به مبارزه دعوت شود، باز هم ممکن است عملکرد بهتری از خود نشان دهد. بالاخره اينکه وقتی يک ورزشکار رشد می کند و به بلوغ می رسد ممکن است حس رقابت جويی وی که به احتمال زياد در حيطه ديگری از زندگی وجود داشته، به حيطه ورزش منتقل گردد.
تنها کاری که والدين و مربيان می توانند انجام دهند اين است که محيط مناسبی برای بروز خوی رقابت جويی فراهم آورند.
مربی پذيری
برخی از ورزشکاران خيلی زودتر از ديگران مطلب را می گيرند. منظور از مطلب همان اطلاعاتی است که توسط مربيان، هم تيمی ها، دوستان و والدين به فرد داده می شود.
فقط يکبار به اين ورزشکاران بگوييد که چه کار کنند يا به آنها نشان دهيد که به چه طريق عمل نمايند آنوقت منظور شما را خواهند فهميد و از آن استفاده می کنند. به چشمهای آنها نگاه کنيد. آنها قادرند يک حرکت را مشاهده کنند و تجسم نمايند که خودشان آن را انجام می دهند و سپس به اجرای حرکت می پردازند.
از آنها نخواهيد که نحوه کار را شرح دهند، فقط خوشحال باشيد که مجبور نيستيد هميشه برای درک موضوع، حرف ها را تکرار نمايید.
همه ورزشکاران با استعداد مربی پذير نيستند. برخی از آنها با وجود نقطه ضعف هايی که ممکن بود با پذيرش بيشتر حرف مربی برطرف گردد، به موقعيت های برجسته ای دست يافته اند.
مهارتهای روانی و اجرای ورزشی
اهميت سطوح بالای اعتماد به نفس در ورزشکاران نخبه در مطالعات جونز و هاردی و همری نيز نمايان است. در گزارش جونز و هاردی از مصاحبه با ورزشکاران نخبه، آنها دريافتند که کلا ورزشکاران نخبه به داشتن سطوح بالای از اعتماد به نفس گرايش دارند و دريافتند که ورزشکاران احساس می کنند که اين سطوح بالا برای عملکردهايی که آنها بدنبال آن هستند، مورد نياز می باشد.
اعتماد به نفس
اعتماد به نفس معمولا نتيجه ای از انتظار موفقيت ورزشکار در رويداد پيش رو است. انتظار نتيجه ی ورزشکار برترين شاخص از اعتماد به نفس است. اين توقع برای موفقيت می تواند بر پايه اعتماد ورزشکاران به خودشان، به هم تيمی هايشان، آمادگی عاطفی، توانايی جسمانی، آگاهی از رقيبان، اهداف، استراتژي ها، وضعيت جسمانی يا مربی باشد.
ورزشکاران نخبه به لحاظ سطوح اعتماد به نفس مشهور می باشند. دی ونزو اعتقاد دارد که اين امر ممکن است نتيجه ای از نخبه بودن ورزشکار باشد و ضرورتا يک دليل نيست. او اعتقاد دارد که سطح اعتماد به نفس، آئينه سطح مهارت فرد است. اين ديدگاه ارتباط بين استعداد يا موفقيت ورزشی و سطح اعتماد به نفس را برقرار می نماید.
اگر پاراگراف قبلی درست باشد، شايد بهترين علاج برای کمبود اعتماد به نفس، موفقيت باشد. مربيان در هر ورزشی اين تاکتيک را بکار می بندند. اين کار در زمانيکه تيم های بالای جدول با تيم های ضعيف تر رودر رو می شوند، ديده می شود بگونه ای که آنها می توانند برنده شده و اعتماد به نفس کسب کنند.
در مجموع در مورد اين تکنيک اکانر پيشنهاد می دهد که يک ورزشکار می تواند فقط بوسيله عملکرد با اطمينان ، اعتمادبه نفس را ايجاد نمايند. او می گويد که ورزشکار بايد همواره بگونه ای عمل نمايد که اعتماد به نفس دارد، حتی اگر چنين نباشد.
بنابراين ورزشکار اجازه بروز ضعفی را در برابر حريفان نمی دهد و می تواند حتی اعتماد به نفس برای خود ايجاد نمايد.
آشکار است که برای رسيدن به اوج در هر ورزشی، ورزشکار بايد اعتماد به نفس بالايی را در توانای هايش داشته باشد . با کسب اين سطح از نخبگی و تمامی موفقيتهای پيش رو که مورد نظر است، آن سطح بايد مطمئنا سطوح اعتماد به نفس يک ورزشکار را بسازد.
در ادامه ی مطلب شما را به خواندن مقاله فواید ورزش و اهمیت ورزش در زندگی دعوت می نماییم
سخن پایانی:
شناخت ویژگی های ذهنی و روانی، تا حد زیادی در کشف استعدادهای برتر ورزشی اثر گذار است. مطالبی که در این مقاله مطرح شد، خود تایید کننده این موضوع است. امیدواریم مجموع مطالب ارائه شده توانسته باشد برای کشف و شناخت استعدادهای برتر ورزشی، مفید واقع باشد.
جهت اطلاع بیشتر مطالعه ی مقاله ی دیدگاه بین المللی استعدادیابی ورزشی را به شما پیشنهاد می دهیم.
سوالات متداول
شاخص های روانشناختی در استعدادیابی ورزشی کدام است؟
شاخص های روانشناختی مهم در استعدادیابی ورزشی عبارتند از:مهارت های روانی، جمع کردن حواس (تمرکز)،سرسختی، انگیزه درونی، علاقه شدید، حس رقابت جویی، مربی پذیری، مهارت های روانی و اجرای ورزشی و اعتماد بنفس.
ورزشکاران نخبه چه خصوصیاتی دارند؟
برخی از خصوصيات ورزشکاران نخبه عبارتند از: توانايی جمع کردن حواس، سرسختی، اميدواری/ توانايی هدف گذاری، هوش ورزشی، توانایی کنارآمدن، رقابت طلبی، اعتماد به نفس، مربی پذيری، مهارتهای روانی و اجرای ورزشی.
